به علت اعتیادآور بودن نیکوتین، ترک سیگار باعث علائمی از جمله اضطراب، بی‌تابی؛ افسردگی و چاقی میشود. ترک سیگار هیچ خطری ندارد. مهم نیست چند سال دارید یا چند سال سیگار می کشیدید، ترک سیگار در هر زمانی سلامت شما را بهبود می‌بخشد. وقتی سیگار را ترک می‌کنید، سال‌ها به زندگی خود اضافه می‌کنید، راحت‌تر نفس می‌کشید، انرژی بیشتری خواهید داشت و در پول خود صرفه‌جویی می‌کنید. همچنین خطر ابتلا به سرطان، حمله قلبی، سکته مغزی و بیماری های ریوی بعد از ترک سیگار بطور قابل ملاحظه ای کاهش می‌یابد.
آیا می‌دانستید در هر ۳ دقیقه یک نفر بر اثر سیگار کشیدن جان خود را از دست می‌دهد؟ دلیل این موضوع چیست؟ بهتر است بدانید افرادی که عادت به مصرف انواع دخانیات دارند بیش از سایرین در معرض مرگ هستند. اطلاع از عوارض سیگار کشیدن طولانی‌مدت، آشنایی با راه‌های ترک اعتیاد موثر و بسیار موارد دیگر می‌تواند نجات‌بخش زندگی فرد و اطرافیان او باشد.
مصرف دخانیات نه‌تنها خود فرد را درگیر مشکل می‌کند، بلکه اطرافیان نیز با مشکلات ریوی مانند آسم و بوی نامطبوع و غیره نیز دست‌وپنجه نرم می‌کنند. بنابراین بهتر است هرچه سریع‌تر به فکر ترک سیگار باشید. ترک سیگار، یک رویداد منحصر به فرد است که در یک روز رخ می‌دهد. فرد در یک لحظه تصمیم به‌ترک گرفته و وارد دوره ترک میشود. در دوره ترک سیگار، شما سلامت خود و کیفیت و طول عمر خود، و همچنین زندگی کسانی که در اطراف شما هستند، را بهبود خواهید بخشید. برای ترک سیگار، شما نه تنها نیاز به تغییر رفتار و مقابله با علائم ترک نیکوتین دارید، بلکه باید راه‌های دیگری برای مدیریت حالات خود پیدا کنید با برنامه مناسب، می‌توانید از اعتیاد نیکوتین آزاد شوید و عادت خوبی را شروع کنید.
ترک سیگار دقیقا به چه معنایی است؟
ترک سیگار در زبان عامیانه تعریف ساده‌ای است. اما در پزشکی عبارت است از روند قطع مصرف دائم دخانیات حاوی نیکوتین مانند تنباکو و نیکوتین موجود در سیگار و قلیان. رهایی و سم‌زدایی نیکوتین از بدن روندی طولانی و سخت است. فرد در این راه باید اراده بالایی داشته باشد، چرا که ترک مصرف سیگار با کاهش دوپامین در مغز همراه است که احساس افسردگی، کلافگی و حتی افکار منفی همراه است. مصرف دخانیات یکی از اصلی‌ترین عوامل مرگ‌ومیر در جهان است. ترک سیگار و تنباکو می‌توان خطر بروز بیماری‌هایی از جمله موارد زیر را کاهش دهد:
- بیماری سرخرگ کرونری
- سرطان ریه
- سرطان پستان
- مشکلات نعوظ و زناشویی
- سکته قلبی
- آلزایمر
- تنگی نفس
اغلب سیگاری‌هایی که خودسرانه اقدام به ترک سیگار می‌کنند تنها سه تا شش درصد موفق به ترک طولانی‌مدت هستند. افراد برای ترک سیگار و دوران پس از ان مراحل سختی را گذرانده و باید با وسوسه بازگشت به مصرف آن مقابله کنند. به‌همین دلیل فرد باید به کمک یک تراپیست و مشاور و تحت‌نظر پزشک اقدام به ترک کند.
چه چیز باعث اعتیاد به مصرف سیگار می شود؟
براساس تحقیقات ۴۳ درصد از زنانی که سیگار را در طول دوران زایمان ترک کرده‌اند کمی بعد از زایمان دوباره سیگار کشیدن را شروع کرده‌اند. چرا تعداد تا این اندازه زیاد است؟ اعتیادآور بودن نیکوتین موضوع جدیدی نیست اما چه اتفاقی در مغز می‌افتد که اشتیاق به سیگار کشیدن را ایجاد می‌کند و در نهایت ترک کردن سیگار را دشوار می‌کند؟
نیکوتین از طریق «گیرنده‌های نیکوتینی» جذب مغز میشود. گیرنده‌های مشابهی مثل «گیرنده کانابینویید» و «گیرنده اوپیوئید» هم در بدن وجود دارند که مشابه گیرنده نیکوتین در مغز عمل می‌کنند و در جذب مواد مخدر گیاهی مثل ماری‌جوانا تاثیر قابل توجهی دارند.البته تکامل و ایجاد این گیرنده‌ها در بدن انسان جهت معتاد کردن انسان‌ها نیست. اما این گیرنده‌ها برای مواد مخدر گیاهی راه مستقیمی به مغز ایجاد می‌کنند. در طول زمان افراد سیگاری به وجود نیکوتین در بدن عادت می‌کنند که به اشتیاق برای سیگار کشیدن منجر میشود.
این موضوع به این معنی است که اعتیاد به نیکوتین بسیار بنیادی‌تر و شیمیایی‌تر از اعتیاد به اینترنت یا شکلات اتفاق می‌افتد. چرا که در مغز هیچ گیرنده‌ای برای اینترنت یا شکلات وجود ندارد در نتیجه وابستگی به شکلات و اینترنت از راه‌های غیر مستقیمی شکل می‌گیرد که به سیستم پاداش و لذت مربوط است.
اگر چه هر فردی که سیگار می‌کشد به آن اعتیاد پیدا نمی‌کند اما گیرنده‌های مغزی که راه مستقیمی به مغز ایجاد می‌کنند ترک کردن سیگار را بسیار دشوار می‌کنند.
تاثیر مصرف سیگار بر مغز و اعتیاد به آن
با مصرف توتون و تنباکو و جذب نیکوتین از طریق شش‌ها در بدن، این ماده به‌سرعت وارد جریان خون میشود. نیکوتین با تاثیر بر مغز سایر اندام‌ها را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد. مدت زمان تاثیر نیکوتین بر بدن و حالات سرخوشی و سرگیجه ناشی از آن طی ۱۰ تا ۱۵ ثانیه خود را نشان می‌دهد. نیکوتین می‌تواند از طریق دهان و جویدن، بینی (سیگار کشیدن) یا حتی از طریق برچسب‌های حاوی نیکوتین از طریق پوست وارد جریان خون شود.
نیکوتین با تاثیرات محرکی که بر بدن داشته بلافاصله بعد از ورود به گردش خون باعث افزایش ناگهانی قند خون، ضربان قلب، فشار خون، اختلال تنفس یا حتی رعشه و افت فشار میشود. نیکوتین مستقیما یک ماده مخدر محسوب نمی‌شود اما میزان اعتیاد به آن بسیار بالا است. نیکوتین با آزادسازی دوپامین در مغز باعث ایجاد سرخوشی، سستی و لذت میشود. بسته به میزان نیکوتین یا قطران سیگار و تنباکو این اثرات می‌توانند متفاوت باشند. دقت کنید، هرچه نیکوتین سیگار بالاتر باشد اثرات مخرب‌تری بر شش‌ها و سایر اعضای بدن دارد.
دلایل موثر بر اعتیاد به مصرف سیگار
می‌توان هزاران دلیل برای روی آوردن به اعتیاد مصرف سیگار عنوان کرد. بسیاری از الگوهای رفتاری نادرست در کودکی، عدم آگاهی، تبلیغات تلویزیونی و اینترنتی با تاثیر شدیدی که بر نوجوانان و جوانان دارد، باعث شده امروزه کشیدن سیگار یا قلیان نوعی عرف و به عبارتی «باکلاس بودن» محسوب شود.
چنین مواردی نشان‌دهنده عدم آگاهی و تربیت نادرست والدین است. براساس تحقیقات احتمال آن که کودکان والدین سیگاری در آینده به این الگو اعتیاد پیدا کنند، بسیار بیشتر است. همچنین محیط اطراف، دوستان، محل زندگی، افکار و ویژگی‌های شخصیتی فرد تاثیر بسیاری در روی آوردن وی به کشیدن سیگار و اعتیاد به آن دارد.
سیگار و قلیان و انواع تنباکو امروزه به‌راحتی در دسترس همگی بوده و بسیاری به وسوسه دوستان روی به کشیدن سیگار می‌آورند. غافل از این که حتی سیگارهای با نیکوتین پایین نیز در طولانی‌مدت اثرات مخربی بر بدن دارند.
عوارض و تاثیرات سیگار
سیگار نه‌تنها بر ریه‌ها بلکه بر تمام اجزای بدن تاثیر می‌گذارد. عوارض مصرف طولانی‌مدت سیگار گاهی جبران ناپذیر است. مصرف سیگار به‌سادگی زمینه‌ساز بیماری‌ها و اختلالاتی مانند اختلالات سیستم تنفسی، سیستم گردش خون، سیستم تولید مثل، پوست و چشم است. مهم نیست که چگونه سیگار می‌کشید، به طور کلی تنباکو برای سلامتی شما خطرناک است. در هیچ یک از محصولات دخانیات، از استون و قطران تا نیکوتین و مونوکسید کربن، هیچ ماده سالم و مفیدی وجود ندارد.
از جمله عوارض طولانی‌مدت سیگار کشیدن :
۱. عوارض سیگار بر مغز
تاثیر سیگار کشیدن بر توانایی‌های شناختی نسبتا کم است. اما افراد سیگاری نسبت به افراد غیرسیگاری قشر مغز نازک‌تری دارند. به عبارت دیگر سیگار کشیدن باعث از بین رفتن ماده خاکستری مغز میشود. قشر مغز بخشی از مغز است که مهارت‌های فکری مانند حافظه و یادگیری در آن پردازش میشود. قشر مغز به طور طبیعی با افزایش سن نازک میشود اما در افراد سیگاری نازک‌تر است.
۲. آسیب ریه
اولین تاثیر سیگار و مصرف دخانیات بر ریه است. در واقع سیگار و نیکوتین موجود در آن به‌همراه سایر مواد شیمیایی عامل اصلی «سرطان ریه» در جهان هستند. جالب است بدانید زنان (۲۵.۷ درصد) بیش از مردان (۲۵ درصد) در خطر ابتلا به این سرطان هستند. براساس آمار جهانی تقریبا از هر ۱۰ مورد مرگ مربوط به سرطان ریه، ۹ مورد سابقه اعتیاد به مصرفه سیگار داشته‌اند. سیگار کشیدن علاوه بر تضعیف ریه و از بین بردن سلول‌های حبابی، باعث ایجاد مرگ و میر ناشی از اختلال مزمن انسداد ریوی (COPD) میشود. همچنین خطر ابتلا به آسم، انواع سیاه سرفه و ابتلا به بیماری‌های ویروسی ریوی مانند کووید-۱۹ نیز در افراد سیگاری به‌دلیل سیستم ضعیف ایمنی و مشکلات ریوی بیشتر است.
۳. مشکلات جنسی و زناشویی
افراد سیگاری احتمالاً ناباروری را تجربه می کنند. سیگار کشیدن جریان خون در آلت تناسلی را محدود می‌کند و باعث اختلال در نعوظ میشود. همچنین زنان سیگاری نیز اغلب از اختلالات قاعدگی رنج می‌برند که تاثیر چشمگیری در باروری دارد. بهتر است بدانید نیکوتین موجود در سیگار به‌مرور زمان باعث تغییر شکل اسپرم، کاهش توانایی تحرک آن و گاهی اختلالات نعوظ و سرد مزاجی میشود.
۴. بیماری قلبی و سکته مغزی
حتی کشیدن چند نخ سیگار یا قلیان در روز می‌تواند شما را در معرض ابتلا به انواع بیماری‌های قلبی و مغزی قرار دهد. از جمله رایج‌ترین مشکلات قلبی و مغزی اعتیاد به کشیدن سیگار عبارتند از :
- تصلب شرایین به دلیل تجمع پلاکت‌ها
- آسیب به رگ‌های قلبی و سلول‌های خونی
- افزایش خطر ۲ برابری سکته مغزی
- ایجاد پلاکت و لخته خون
- حمله مغزی و قلبی (سکته)
- آنژین و درد قفسه سینه (در بیماران مبتلا به PDA)
۵. مشکلات باروری
علاوه‌بر مشکلات زناشویی، عدم ترک سیگار مشکلات باروری یا به عبارتی نازایی را نیز به‌دنبال دارد. کشیدن سیگار می‌تواند به دستگاه تولید مثل زن آسیب برساند و بارداری را دشوارتر کند. این ممکن است به این دلیل آن باشد که تنباکو و سایر مواد شیمیایی موجود در سیگار بر سطح هورمون‌ها تأثیر می‌گذارند. سیگار کشیدن همچنین می تواند کیفیت اسپرم را تحت تأثیر قرار دهد و بنابراین قدرت باروری در مردان را کاهش می دهد.
علاوه‌بر این نیکوتین بر جریان خون در مناطق تناسلی زنان و مردان تأثیر می‌گذارد. برای مردان، این مورد می‌تواند عملکرد جنسی را کاهش دهد. در زنان سیگاری نیز این مورد می‌توان باعث عدم ارگاسم، اختلالات قاعدگی، عدم رضایت جنسی و سردمزاجی همراه باشد. بنابراین کسانی که قصد بارداری دارند باید مدت‌ها پیش از اقدام به بچه‌دار شدن، سیگار کشیدن را ترک کنند.
۶. عوارض مصرف سیگار در بارداری
سیگار کشیدن به‌خصوص در ماه‌های اولیه بارداری می‌تواند باعث آسیب جدی به جنین و افزایش خطر ابتلا به عفونت رحم شود. نوزدانی که مادران آنها سیگاری هستند اغلب با دیابت نوزادی و وزن بسیار زیاد به‌دنیا آمده که گاهی در صورت درشت بودن نوزاد در زایمان طبیعی می‌تواند منجر به خفگی او شود. همچنین عدم ترک سیگار در بارداری عوارض دیگری نیز به‌دنبال دارد که عبارتند از؛
- وزن بسیار کم در هنگام تولد
- زردی نوزاد
- خطر سقط جنین
- زایمان‌های طبیعی سخت
- افزایش خطر زایمان زودرس
- افزایش خطر حاملگی خارج رحمی
- افزایش خطر سندرم مرگ ناگهانی نوزاد
- افزایش خطر ابتلا به سندروم داون
- آسیب رساندن به ریه ها، مغز و سیستم عصبی مرکزی جنین
- کمک به ناهنجاری های مادرزادی، مانند شکاف لب یا شکاف کام (لب شکری)
- خطر دیابت نوع ۲
۷. آسیب به همه اعضای بدن و تضعیف سیستم ایمنی بدن
مصرف طولانی‌مدت سیگار به‌صورت مستقیم باعث تضعیف سیستم ایمنی بدن و به‌خصوص افزایش شانس ابتلا به بیماری‌های عفونی تنفسی مانند کرونا میشود. همچنین سیگار کشیدن یکی از عوامل ابتلا به بیماری زوال عقل یا آلزایمر و اختلالات ذهنی است. افراد سیگاری براساس آمار ۱۴ درصد بیش از سایرین در خطر ابتلا به بیماری آلزایمر هستند.
توجه: مصرف دخانیات و به‌خصوص سیگارهای با نیکوتین بالا یکی از عوامل موثر بر تحریک سرطان دهان است.
آسیب مصرف طولانی‌مدت سیگار و نیکوتین تنها به موارد فوق ختم نمی‌شود. تضعیف سیستم ایمنی بدن و بسیاری از مشکلات دیگر از جمله موارد زیر، از رایج‌ترین مشکلات طولانی‌مدت سیگاری‌ها هستند:
- اختلال در بینایی و شنوایی (موثر بر بیماری آب مروارید، نابینایی و غیره)
- خشکی چشک
- گلوکوم
- رتینوپاتی دیابتی
- مننژیت
- کرون
۸. بهداشت ضعیف دهان و دندان
تقریبا اولین نشانه سیگاری‌ها، دندان‌های زرد رنگ و پوسیده یا کرم رنگ است. حتی در مواردی که افراد از نوع تنباکوی جویدنی مانند ناس استفاده می‌کنند، دندان‌ها و لثه‌ها سیاه میشود. همچنین بوی نامبطوع دهان و بهداشت ضعیف دهان که بیماری‌های خطرناکی از جمله «سرطان دهان» را به‌دنبال دارد، از رایج‌ترین مشکلات دهان و دندان در سیگاری‌ها است. عدم ترک سیگار خطر ابتلا به بیماری‌ها و مشکلات متعددی را فراهم می‌کند که عبارتند از؛
- بیماری پریودنتال (التهاب مزمن بین لثه و استخوان فک که باعث از دست رفتن دندان‌ها میشود.)
- دندان‌های شل
- لثه‌های حساس
- پوسیدگی شدید دندان
- دندان‌دردهای مزمن
- خونریزی لثه‌ها
- عفونت‌های دهانی مانند زخم و آفت
۹. پوست و موی ناسالم
نیوکتین به‌صورت مستقیم روی پوست و مو تاثیر می‌گذارد. با افزایش احتمال سرطان، سطح کلاژن‌سازی کاهش یافته و فرد زودتر از سایرین دچار مشکلات پوستی مانند شل‌شدگی، خطوط یا حتی سرطان پوست میشود. تاثیر مصرف دخانیات همانطور که اشاره‌شد برای زنان بسیار بیشتر از مردان است. از جمله شایع‌ترین مشکلات پوست و موی ناسالم با کشیدن طولانی‌مدت سیگار می‌توان موارد زیر را نام برد؛
- از بین رفتن درخشندگی موها
- ریزش مو
- کاهش کلاژن پوست
- چروکیدگی
- پیری زودرس
- پسوریازیاس
- افزایش احتمال خطر ابتلا به سرطان سلول‌های سنگفرشی (ْسرطان پوست)
- عفونت قارچی در ناخن
- چشم‌های فرو رفته و گودی زیرچشم
جالب است بدانید براساس تحقیقات حتی دود سیگار نیز باعث طاسی و زود سفید شدن موها میشود.
۱۰. خطر سایر سرطانها
علاوه‌بر انواع سرطان‌های ذکر شده با مصرف سیگار، همچنان لیست بلند بالایی از خطراتی که افراد سیگاری را تهدید می‌کند، وجود دارد. براساس تحقیقات سیگار کشیدن ۲۰ تا ۳۰ درصد باعث افزایش خطر ابتلا به «سرطان لوزالمعده»، «مثانه» و به‌خصوص «سرطان دهان» میشود. از دیگر سرطان‌هایی که در کمین افراد سیگاری است، می‌توان موارد زیر را نام برد:
- سرطان حنجره
- سرطان سینه
- سرطان پروستات
- سرطان مری
- سرطان کبد
- سرطان دهانه رحم
- سرطان روده بزرگ
- سرطان کلیه
بنابراین بطور خلاصه می‌توان گفت؛
- تاکنون مصرف دخانیات عامل اصلی بیش از ۲۰ نوع سرطان شناخته شده است.
- مصرف تنباکو به تنهایی باعث بیش از ۲۵ درصد از مرگ‌ومیرهای سراسر جهان می‌ّود.
- دود سیگار حاوی ۷۰ نوع ماده شیمیایی است. بنابراین حتی به اطرافیان و به‌خصوص کودکان ضرر می‌رساند.
- مصرف سیگار، خطر ابتلا به سرطان سینه در زنان را افزایش می‌دهد.
- حتی سیگاری‌های الکتریکی مانند ویپ نیز باعث سرطان حنجره و مری می‌شوند.
- سیگار کشیدن می‌تواند باعث سرطان دستگاه ادرار و تولید مثل شود.
عوارض پنهان سیگار
دود سیگار حاوی ۷۰ نوع ماده شیمیایی مضر است. بنابراین می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های ریوی را در اطرافیان افزایش دهد. همچنین مصرف سیگار نه‌تنها عوارض جسمانی به‌همراه دارد بلکه به محیط زیست نیز آسیب رسانده، الگوی بدی برای کودک شما خواهد بود و بر ارتباطات اجتماعی شما تاثیر می‌گذارد.
۱. تهدید سلامت اطرافیان
آیا می‌دانستید سالیانه بیش از ۱ میلیون نفر تنها به‌دلیل قرار گرفتن در معرض دائمی دود سیگار و دخانیات جان خود را از دست می‌دهند؟ دود سیگار نه‌تنها فرد را بلکه اطرافیان او را تحت تاثیر قرار داده و خطری برای سلامتی آنها محسوب میشود. از جمله مشکلات سلامتی رایجی که در اطرافیان افراد سیگاری دیده میشود، عبارتند از:
- دیابت نوع دو
- سرطان ریه
- بیماری سل نهفته (تبدیل به بیماری به سل فعال)
- آسم
- ابتلا به بیماری‌های فشار خون
- افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های عفونی و ویروسی به دلیل تضعیف ریه
- کاهش سطح کلسترول‌های خوب بدن
لازم به‌ذکر است، هر ساله در جهان سیگار کشیدن و مصرف دخانیات یکی از عوامل اصلی آتش‌سوزی‌های ناخواسته و مرگ و میر ناشی از آن است.
۲. به خطر افتادن کودکان
کودکان به‌دلیل عدم تکمیل سیستم تنفسی به‌صورت مستقیم در معرض آسیب‌های ریوی دود سیگار و دخانیات هستند. مصرف دخانیات به‌خصوص در اطراف نوزادان و کودکان در حال رشد باعث بروز بیماری‌هایی مانند آسم و اختلالات تنفسی مزمن در بزرگسالی و همچنین الگوهای نامناسب رفتاری و تربیتی (عادت به سیگار کشیدن با دیدن والدین) میشود. نیکوتین موجود در سیگار می‌تواند به مغز کودک در حال رشد آسیب برساند. بنابراین حتی استفاده از سیگارهای الکترونیکی و ویپ‌ها نیز باعث بروز اختلال در رشد کودک میشود.
۳. عوارض نامناسب اجتماعی
شاید این روزها در میان جوانان و نوجوانان، کشیدن سیگار به‌نوعی روشن فکری یا عادت محسوب شود، اما به‌مرور زمان و با ورود به جامعه بزرگسالان، متوجه عوارض اجتماعی و پیامدهای نامناسب سیگار کشیدن در برخورد با دیگران خواهند شد. بوی نامطبوع سیگار، دندان‌های زرد، مسائل مرتبط با آن، تابوهای اجتماعی و بسیاری مسائل دیگر به‌صورت مستقیم با کشیدن سیگار بر روابط اجتماعی شما تاثیر می‌گذارد.
زنان سیگاری نیز اغلب از اختلالات قاعدگی رنج می‌برند که تاثیر چشمگیری در باروری دارد. بهتر است بدانید نیکوتین موجود در سیگار به‌مرور زمان باعث تغییر شکل اسپرم، کاهش توانایی تحرک آن و گاهی اختلالات نعوظ و سرد مزاجی میشود.
۴. تاثیر بر محیط زیست
آیا می‌دانستید بیش از ۳۰۰ سال طول می‌کشد تا یک فیلتر سیگار جذب طبیعت شود؟ حال با یک معادله ساده و تعداد سیگارهای موجود در جهان می‌توان حدس زد که تنها فیلتر سیگار چه آسیب شدیدی به محیط زیست می‌زند. ته سیگار حاوی مواد شیمیایی خطرناکی از جمله آرسنیک، سرب و نیکوتین است که باعث آسیب به طبیعت می‌شوند. همچنین دود سیگار و دخانیات نیز در آلودگی شهرها تاثیر می‌گذارد. دود سیگار به‌تنهایی سه نوع گاز گلخانه‌ای دارد که عبارتند از:
- دی اکسید کربن
- متان
- اکسیدهای نیتروژن
همچنین پیش از این نیز اشاره کردیم، دود سیگار ۷۰ نوع ماده شیمیایی دیگر دارد. بنابراین چندان دور از تصور نیست که مصرف این حجم از سیگار در سال باعث آسیب جدی به محیط زیست و حتی از دست رفتن انواع گونه‌های جانوری و زیستی شود.
عوارض ترک سیگار چیست؟
عوارض جانبی ترک سیگار برای برخی می تواند شدید باشد. بسیاری از مردم وقتی در حال ترک هستند احساس می کنند آنفولانزا دارند. این به این دلیل است که سیگار بر هر سیستم بدن شما تأثیر می گذارد. هنگامی که سیگار را ترک می کنید، بدن شما باید خود را با نداشتن نیکوتین وفق دهد. مهم است که به یاد داشته باشید که این عوارض جانبی فقط موقتی هستند. برخی از این علائم عبارتند از :
- سردرد و حالت تهوع
- گزگز شدن دست و پا
- سرفه و گلودرد
- افزایش اشتها و افزایش وزن
- میل شدید به نیکوتین
- تحریک پذیری، ناامیدی و عصبانیت
- یبوست
- اضطراب، افسردگی و بی‌خوابی
- مشکل در تمرکز کردن
- خشکی دهان
بهترین روش ترک سیگار
حال که با عوارض سیگار و مصرف نیکوتین آشنا شدید، وقت آن رسیده به فکر درمان و ترک آن باشید. ترک سیگار یکی از مهم‌ترین اقدامات برای سلامت انسان در کوتاه مدت است. تنها طی چند روز پس از شروع ترک، فرد اثرات آن را خواهد دید. اگر دچار مشکلات روحی و روانی یا زناشویی هستید؛ در این می‌توانید از کمک تراپیبست برای ترک استفاده کنید. بهتر است بدانید ترک هر ماده مخدری با عوارض متعددی همراه است، بنابراین بهترین پیشنهاد آن است که تحت نظر پزشک درمان را شروع کنید؛ زیرا ترک سیگار نیز با علائمی همراه است که در مواردی می‌تواند خطر آفرین باشد.
ترک سیگار چند روز طول می کشد؟
ترک سیگار ۲۱ روز یا سه هفته کامل طول می‌کشد. در واقع سم‌زدایی بدن از نیکوتین براساس تحقیقات ۲۱ روز زمان نیاز دارد. ۳ روز ابتدایی ترک بسیار سخت بوده و فرد بالاترین علائم و نشانه‌های خماری را دارد. از جمله این نشانه‌ها می‌توان موارد زیر را نام برد:
- وسوسه شدید برای مصرف دوباره سیگار حتی با بوییدن دود آن
- عرق کردن دست و پا
- سوزش کف دست و پا
- تعریق بیش از حد
- تهوع و سرگیجه
- بی‌حالی و پرخوابی
- سرفه و گلودرد
- عدم تمرکز
- بی‌خوابی
- اضطراب
- افسردگی
- تحریک‌پذیری
- خلق و خوی بد
- افزایش وزن
- کلافگی و بی‌حوصلگی
- مشکلات گوارشی مانند یبوست
- خارش بدن
شروع تاثیرات ترک نیکوتین و فواید ترک سیگار
جالب است بدانید، تاثیرات ترک نیکوتین و دخانیاتی مانند سیگار، تنها چند ساعت بعد از شروع مراحل درمان خود را نشان می‌دهد. بر این اساس فرد در طی مراحل زمانی زیر، احساسات مختلفی را تجربه خواهد کرد عبارتند از:
- کاهش ضربان قلب ۲۰ دقیقه پس از ترک سیگار
- رسیدن مونوکسیدکربن خون به سطح طبیعی ۱۲ ساعت پس از شروع درمان
- بهبود گردش خون و عملکرد بهتر ریه‌ها طی ۲ تا ۱۲ هفته بعدی
- از بین رفتن سرفه‌ها و تنگی نفس یک سال پس از ترک
براساس تحقیقات طی ۵ تا ۱۵ سال پس از ترک سیگار، خطر سکته مغزی نیز در فرد سیگاری کاهش یافته و در ۱۰ سال آینده کمتر در خطر ابتلا به سرطان خواهد بود. با ترک سیگار می‌توان خطر ابتلا به سرطان دهان و ریه به صورت کامل از بین برد.
برای شروع چه باید کرد؟
وابستگی به کشیدن سیگار یک عادت روحی و روانی است تا جسمانی بنابراین درمان آن نیز بیشتر بر پایه روش‌های روانشناختی، درمان با داروهای جایگزین، درمان رفتار شناختی ( CBT) و خود درمان است. برای شروع ترک سیگار می‌توانید کارهای زیر را انجام دهید:
توجه: برای ترک سیگار باید به پزشک مراجعه کرد، بنابراین در طول درمان اگر قصد تغییر موردی را دارید، حتما آن را به پزشک اطلاع دهید. در کلیه موارد زیر نیز باید پیش از اقدام با پزشک مشورت کنید.
۱. ترک سیگار با تقویم
زمانی که برای روز ترک آماده شدید، یک تقویم شخصی بسازید. با پزشکتان مشورت کرده و حتی برای روزهای خود برنامه‌های تراپی مختلف یا سرگرمی‌های متنوع در نظر بگیرید. ترک سیگار ۲۱ روز طول می‌کشد. روی تقویم روز اول و آخر خود را مشخص کنید. با اراده و هدف و کمک اطرافیان روند ترک را تحت نظر پزشک آغاز کنید. از روز تعیین شده سیگار کشیدن را کنار گذاشته و بسته به‌روش ترک تدریجی یا روشی که پزشک به شما پیشنهاد داده است، روند درمان خود را تکمیل کنید. از قطع کردن ناگهانی روند ترک سیگار نیز جدا خودداری کنید. در این میان بهتر است بدانید، طی روزهای ترک اعتیاد سیگار چه اتفاقی برای شما می‌افتد؛
پیش از این نگاهی کوتاه به تاثیرات ترک سیگار از ساعات ابتدایی تا سال‌ها بعد انداختیم. اما سوال اصلی این است که در هنگام ترک چه تجربیاتی خواهید داشت. براساس تقویم ترک سیگار خود:
- روزهای اول تا سوم: این دوره سم‌زدایی نیکوتین است. پس از سه روز بدن از نیکوتین پاک میشود. در این مدت فرد بیشترین علائم ترک سیگار را تجربه خواهد کرد و از لحاظ روحی و روانی درگیر میشود. بسیاری پرخوری را جایگزین مصرف سیگار می‌کنند.
- روزهای سوم تا پنجم: پس از سم‌زدایی، علائم ترک مانند تهوع و لرزش دست یا سردرد نیز از بین می‌روند. اما علائم روانی همچنان در فرد وجود دارد. در این مرحله فرد بیشترین کمک به تراپیست را دارد.
- روزهای ششم تا چهاردهم: دو هفته بعد، شما به‌راحتی متوجه تغییرات و تاثیرات ترک سیگار می‌شوید. این تاثیرات با احساس تنفس راحت‌تر، سبکی و انرژی بیشتر خود را نشان می‌دهند. اگر قصد شروع ورزش را دارید، این زمان بهترین فرصت است.
- روزهای پایانی: به‌خودتان تبریک بگویید. وقتی به روز آخر تقویم نگاه کنید و دوره ترک را با موفقیت گذرانده باشید، قطعا اعتماد به نفس شما افزایش خواهد یافت. حالا خیلی راحت‌تر می‌توانید زندگی جدید آغاز کرده و از فواید ترک سیگار لذت ببرید.
توصیه هایی برای ترک راحت تر
- به‌خانواده و دوستان برنامه و تقویم خود را نشان دهید.
- سیگار و تمام وسایل مربوط به آن را دور بریزید. اگر وسوسه خرید سیگار دارد، کارت بانکی و پول خود را به فرد دیگری بسپارید و از او کمک بخواهید.
- می‌توانید با مشورت تراپیست در گروه‌درمانی شرکت کنید.
- پشتیبان عاطفی داشته باشید.
- از قرار گرفتن در محیط‌هایی که شما را وسوسه می‌کنند، دوری کنید.
- یک برنامه روزانه شامل ورزش، رژیم غذایی سالم، سرگرمی یا کار جدید برای خود انتخاب کنید.
۲. حمایت رفتاری داشته باشید.
حمایت رفتاری چیست؟ حمایت رفتاری در واقع کمک گرفتن از تراپیست، مشاور و پشتیبان برای کمک به ترک سیگار است. وجود چنین شخصی به‌شدت بر کاهش وابستگی وی به سیگار و بازگشت وسوسه کشیدن آن تاثیر دارد. براساس تحقیقات، گروه درمانی در کنار درمانهای رفتارشناختی، دارودرمانی و استفاده از NRT می‌تواند به درمان سریع‌تر ترک سیگار کمک کند. همچنین داروهایی مانند بوپروپیون و وارنیکلین نیز می‌توانند در این راه به فرد کمک کنند. وجود یک پشتیبان آشنا با حمایت رفتاری باعث کاهش آثار روانی ترک اعتیاد به سیگار نیز میشود. این درمان می‌تواند شامل مشاوره‌ها و اطلاعات کتبی، گروه‌درمانی، مشاوره فردی، خودمراقبای و غیره باشد.
۳. داروهای بدون نیکوتین
بوپروپیون و وارنیکلین براساس تایید FDA دو داروی حاوی نیکوتین برای ترک سیگار هستند. این داروها به‌شکل قرصهای سفید رنگ بوده و تنها با تجویز پزشک به‌فروش می‌رسند. مصرف این قرص‌ها باعث کاهش تمایل به نیکوتین میشود. هرگز خودسرانه و به‌صورت غیرقانونی اقدام به خرید و مصرف این قرص نکنید. این داروها بر مواد شیمیایی مغز اثر گذاشته و نقش مهمی در تقاضای نیکوتین دارند.
دوره مصرف بوپروپین قرصی، ۱۲ هفته است. اگر در این مدت فرد سیگار بکشد، احتمالا باید برای ۳ تا ۶ ماه دیگر از این دارو استفاده کند. وارنیکلین نیز مانند بوپروپین برای ۱۲ هفته استفاده میشود. مصرف این دو دارو با عوارضی نیز همراه است که عبارتند از؛
- تغییرات رفتاری
- افسردگی
- رفتاری عصبی
- افکار منفی و ناامیدکننده
- اقدام به خودکشی
۴. استفاده از درمان های جایگزین
روش‌های درمانی دیگری نیز برای ترک سیگار وجود دارد، اما هنوز شواهد مستندی مبنی بر تاثیر این روش‌های بر عدم بازگشت علاقه فرد به سیگار کشیدن وجود ندارد. در برخی موارد ممکن است حتی فرد پس از درمان علاقه بیشتری به سیگار داشته یا به مصرف داروهای جایگزین عادت کند. از جمله درمانهای جایگزین ترک سیگار می‌توان موارد زیر را نام برد؛
- استفاده از نوار تنباکو و برچسب‌های نیکوتین
- آدامس‌ها و خوارکی‌های حاوی نیکوتین
- آب‌نبات‌های نیکوتین دار
- هیپنوتیزم
- طب سوزنی
- درمان با لیزر سرد
- درمان گیاهی و استفاده از مکمل‌های گیاهی
- یوگا، مراقبه و آرامش ذهنی
۵. استفاده از NRT
NRT راهی محبوب برای ترک سیگار است. با این وجود تنها ۶ درصد افرادی که با NRT ترک کرده‌اند در طولانی‌مدت به مصرف سیگار بازنگشته‌اند. NRT در واقع نیکوتین جایگزین و موجود در آدامس‌ها، آب‌نبات‌ها و خوراکی‌هایی است که برای درمان ترک اعتیاد سیگار استفاده میشود. NRT باعث کاهش میل به سیگار و علائم ترک شده و به فرد کمک می‌کند در روند ترک موفق باشد. NRT را پزشک باید برحسب یک دوز کنترل شده برای شما تجویز کند. در حال حاضر ۵ نوع NRT مورد تایید FDA وجود دارند که به شکل‌های زیر به‌فروش می‌رسند؛
- چسب‌ها و نوارهای پوستی
- آدامس‌ها و خوراکی‌ها
- اشکال دارویی
- اسپری بینی (تنها با تجویز پزشک)
- استنشاق کردن (تنها با تجویز پزشک)
برای استفاده از NRT یا تغییر دوز حتما با تراپیست و مشاور خود مشورت کنید. ممکن است در حین استفاده از NRT دچار حالاتی مانند زیر شوید؛
- سرگیجه و تهوع
- ضربان قلب سریع
- تورم یا راش پوستی
- مشکلات دهانی مانند آفت
در صورت بروز چنین مشکلاتی حتما با پزشک خود تماس بگیرید.
۶. دمنوش برای ترک سیگار
- دمنوش گل ساعتی: گیاه گل ساعتی خاصیت آرامش بخشی دارد و برای ترک سیگار و دارو تاثیر دارد. برای تهیه این دمنوش یک قاشق چای خوری گل ساعتی را در یک فنجان آب گرم بریزید، بعد از چند دقیقه آن را صاف کنید و بنوشید.
- چای زنجبیل: زنجبیل گیاهی سرشار از آنتی اکسیدان و مواد ضد التهابی است که در دفع سموم به جای مانده از مصرف سیگار تاثیر زیادی دارد. برای تهیه این چای ۱ قاشق چای خوری به یک لیوان چای اضافه کنید و بعد از چند دقیقه بنوشید.
- چای جنسان: این دمنوش تاثیر زیادی در کاهش میل به سیگار و نیکوتین دارد. این دمنوش سرشار از آنتی اکسیدان است و به دفع سموم سیگار کمک می‌کند. برای تهیه این دمنوش یک قاشق چای خوری جنسان را به چای هنگام دم کردن اضافه کنید.
نوشیدنی برای ترک سیگار
- شیر و ماست: محصولات لبنی یکی از انواع غذاها و نوشیدنی‌هایی هستند که طعم سیگار را بدتر می‌کنند، بنابراین نوشیدن شیر یا خوردن ماست می‌تواند یک نکته مفید در هنگام مواجهه با هوس یا تلاش برای کاهش میزان سیگار باشد.
- آب میوه‌ها و سبزیجات: سیگار جذب مواد مغذی مهمی مانند کلسیم و ویتامین C را مسدود می‌کند. افزودن میوه‌ها و سبزیجات بیشتر به رژیم غذایی با آب میوه‌گیری می‌تواند به بازیابی این مواد مغذی کمک کند و ممکن است به کاهش میل به تنباکو کمک کند.
- چای جینسینگ: جینسینگ می تواند با تضعیف اثر دوپامین، یک انتقال دهنده عصبی در مغز که با لذت همراه است و هنگام کشیدن تنباکو آزاد می شود، به کاهش اعتیاد به نیکوتین کمک کند. نوشیدن هر روز چای جینسینگ می تواند به کاهش میل به تنباکو کمک کند و لذت آن را کاهش دهد.
توصیه هایی برای موفقیت در ترک سیگار
حال که با تمام آنچه که در مورد ترک سیگار نیاز داشتید، آشنا شدید، وقت آن رسیده که روش‌های خود مراقبتی را نیز یاد بگیرید. همواره اولین و مهم‌ترین گام باید از سوی فرد برای درمان برداشته‌شود، بنابراین با افزایش آگاهی می‌توانید وی را به ترک و انجام کارهای زیر برای موفقیت در این ترغیب کنید؛
۱– دلیل خود را برای ترک سیگار پیدا کنید.
ترک سیگار انگیزه می‌خواهد و برای داشتن انگیزه شما به یک دلیل شخصی و قوی برای ترک سیگار نیاز دارید، مانند محافظت از سلامت خانواده و فرزندان یا جوان ماندن و یا کاهش ریسک حملات قلبی و بیماری‌های مرتبط. دلیلی بیابید با اهمیت که انگیزه و وسوسه سیگار روشن کردن را کمرنگ کند.
۲– پیش از اینکه یکدفعه سیگار کشیدن را ترک کنید خود را آماده کنید.
سیگار کشیدن نوعی اعتیاد است. مغز به نیکوتین وابسته شده است. پیش از ترک سیگار پشتیبانی آن را مهیا کنید. از دکتر خود در مورد تمام روش‌های کمکی مانند کلاسها و برنامه های ترک سیگار؛ مشاوره و یا استفاده از دارو بپرسید و برای روزی که سیگار را ترک می‌کنید آماده باشید.
۳– درمان های جایگزین نیکوتین را در نظر بگیرید.
ترک کردن نیکوتین می‌توانید باعث سردرد شما شود و یا بر روحیه شما تاثیر بگذارد و انرژی شما را کم کند. مقاومت در برابر ولع یکبار کشیدن کمی دشوار است. مطالعات نشان می‌دهد درمانهای جایگزین نیکوتین مانند آدامس و یا قرص آن شانس موفقیت شما برای ترک سیگار را بیشتر می‌کند.
۴– در مورد قرصهای تجویزی اطلاعات کسب کنید.
برخی داروها می‌توانند انگیزه سیکار کشیدن و همچنین اثرات موقت و محتمل ترک سیگار، مانند افسردگی و یا عدم تمرکز را کاهش دهند. در مورد این داروها با پزشک مشورت کنید.
۵– به کسانی که دوستشان دارید تکیه کنید.
به کسانی که دوستشان دارید، بگویید که دارید سیگار را ترک می‌کنید. آنها مشوقان خوبی در این راه می‌شوند مخصوصاً زمانیکه برای یک نخ سیگار وسوسه می‌شوید. جلسات مشاوره و یا گروه درمانی نیز می‌تواند مؤثر باشد.
۶– به خودتان استراحت دهید.
یکی از دلایل سیگار کشیدن این است که نیکوتین به ریلکس شدن فرد کمک می‌کند. بنابراین سعی کنید که در هفته‌های ابتدایی ترک سیگار از موقعیت‌های استرس‌زا دور باشید. همچنین برای آرامش بیشتر به موسیقی مورد علاقه خود گوش کنید؛ فعالیت ورزشی داشته‌باشید با دوستانتان در تماس باشید و یا خودتان را به ماساژ گرفتن مهمان کنید.
۷– از الکل و دیگر محرک ها دوری کنید.
وقتی نوشیدنی الکلی مصرف می‌کنید نکشیدن سیگار دشوار است. بنابراین در ابتدای ترک سیگار نوشیدن الکل را محدود کنید. اگر با نوشیدن قهوه سیگار می‌کشید به جای آن چای بنوشید. اگر عادت به سیگار کشیدن بعد از غذا دارید چیز دیگری مثل جویدن آدامس؛ مسواک زدن و یا قدم زدن را جایگزین کنید.
در هنگام ترک سیگار سعی نکنید رژیم بگیرید. محرومیت بیش از حد می‌تواند نتیجه معکوس داشته‌باشد. به جای آن میوه، سبزی، غلات سبوس‌دار و پروتئین بدون چربی مصرف کنید که برایتان مفید است.
۸– خانه را تمیز کنید.
وقتی آخرین سیگارتان را کشیدید همه فندک‌ها و زیرسیگاری‌ها را دوربریزید و فرش‌ها و لوازم خانه را تمیز کنید. برای از بین بردن بوی سیگار از خوشبوکننده هوا استفاده کنید. اگر ماشین شما بوی سیگار می‌دهد آن را هم تمیز کنید.
۹– از ترک سیگار ناامید نشوید.
برخی از افراد نیاز به سعی دوباره برای ترک سیگار دارند. اگر سیگاری روشن کردید؛ امید و انگیزه‌تان را از دست ندهید. فکر کنید چه چیزی باعث برگشت شما شده است؛ احساساتتان و یا دوستان و محیطی که در آن بودید. با کشف علت تعهد خود را به ترک سیگار قوی‌تر کنید.
۱۰– فعالیت بدنی داشته باشید.
فعال بودن وسوسه نیکوتین را کاهش داده و علائم ترک را تخفیف می‌دهد. سوزاندن کالری به کاهش وزن شما بعد از ترک سیگار نیز کمک می‌کند.
۱۱– سبزیجات و میوه بخورید.
در هنگام ترک سیگار سعی نکنید رژیم بگیرید. محرومیت بیش از حد می‌تواند نتیجه معکوس داشته‌باشد. به جای آن میوه، سبزی، غلات سبوس‌دار و پروتئین بدون چربی مصرف کنید که برایتان مفید است.
۱۲– به خودتان جایزه بدهید.
به جز خوبی‌های ترک سیگار برای سلامتی؛ هزینه خرید سیگار برای شما ذخیره میشود و شما از نظر مالی قوی‌تر می‌شوید. بخشی از این پول را می‌توانید برای چیزی که دوست دارید خرج کنید.
۱۳– فواید ترک سیگار را به خاطر داشته باشید.
به محض اینکه سیگار را ترک کنید متوجه اثرات آن بر سلامتی خود می‌شوید. بعد از ۲۰ دقیقه ضربان قلب‌تان عادی می شود. بعد از یک روز سطح مونوکسیدکربن خون شما کاهش پیدا می‌کند. بعد از ۲ یا ۳ هفته خطر حمله قلبی برای شما کاهش می‌یابد و بعد از مدت طولانی خطر ابتلا به سرطان ریه و دیگر سرطانها برای شما کم میشود.
فواید ترک سیگار بر چهره چیست؟
ترک سیگار می تواند ظاهر شما را بهبود بخشد. همانطور که جریان خون بهتر می شود، پوست شما اکسیژن و مواد مغذی بیشتری دریافت می کند. این می تواند به شما کمک کند تا چهره‌ای سالم‌تر داشته باشید. اگر بدون تنباکو بمانید، لکه های روی انگشتان و ناخن های شما ناپدید می شوند. و حتی روی سفیدتر شدن دندان‌ها هم تاثیر دارد.
منابع:
اگر می‌خواهید سیگار را ترک کنید این مقاله را بخوانید + راهنمای کامل برنامه ترک سیگار (doctoreto.com)
