هوش از جمله مفاهیمی است که همواره مورد توجه متخصصان آموزشی، روانشناسان و دیگر صاحب نظران تربیتی بوده و از دیدگاه های مختلف مورد بررسی قرار گرفته است. حاصل دیدگاه های مختلف را می توان به دو دسته تقسیم بندی کرد: دیدگاه اول هوش را یک توانایی کلی می داند، این در حالی است که دیدگاه دوم هوش را توانایی یا ظرفیتی می داند که از عناصر و مولفه های گوناگونی تشکیل یافته است. یکی از نظریه هایی که همخوان با تعدد و تنوع ابعاد وجودی انسان تلاش می کند تبیین و تصویری جامع تر و واقع بینانه تر از قابلیت ها و توانمندی های انسان ارائه نظریه ی هوش چندگانه ی گاردنر است. وی هوش را نه یک استعداد بلکه مجموعه ای از استعداد ها در نظر می گیرد که هر فردی ضمن دارا بودن توانایی های نسبی در تمام مولفه ها در یکی از آنها زبده تر است.
نظریه ی هوش چند گانه ی گاردنر مجموع ایی از چندین هوش است:
هوش کلامی-زبانی: توانایی کاربرد موثر زبان و ارتباطات کلامی در زندگی. این افراد می توانند زبان را برای کاربردهای مختلف از جمله متقاعد کردن دیگران برای انجام کاری خاص، به یاد آوردن اطلاعات و صحبت درباره ی خود زبان، به شیوه ایی کار آمد به کار گیرند.
هوش منطقی- ریاضی: تونایی فرد در شناسایی روابط ریاضی، استفاده از تفکر انتقادی، استدلال منطقی و حل مسئله است. افراد با هوش ریاضی بالا در طبقه بندی، استنباط، تعمیم و محاسبه قوی هستند.
هوش دیداری-فضایی: فرد می تواند شکل ها را در ذهن حرکت دهد و بچرخاند و ان را به صورت سه بعدی ببیند. این هوش افراد را نسبت به شکل، فضا، رنگ و خط حساس می کند. افرادی که از نظر بصری باهوش هستند توانایی تشخیص و به خاطر سپردن جزئیات خوب در تصاویر بصری را دارند و تجسم تصاویر سه بعدی برایشان اسان است.
هوش جسمی- حرکتی یا بدنی- جنبشی: استفاده از تمام یا قسمتی از بدن برای حل مسائل با ایجاد حرکات که این گروه هوشمندان برای بیان ایده ها و احساسات خود از حرکات بدنی بهره می جویند. این توانایی شامل مهارت های فیزیکی، مانند هماهنگی، انعطاف پذیری، سرعت، تعادل و غیره است.
هوش هستی گرا- طبیعت گرا: توانایی برقراری ارتباط با طبیعت و شناخت آن است. انهایی که هوش طبیعت گرای بالایی دارند سازگاری بیشتری با طبیعت دارند و معمولا به پرورش، کشف محیط و یادگیری درباره ی موجودات علاقه مندند. این افراد به سرعت از جزئی ترین تغییرات در محیط شان آگاه می شوند.
هوش موسیقی: توانایی تولید و درک موسیقی، افرادی که دارای این هوش هستند نسبت به ریتم و آهنگ از حساسیت بالایی برخوردارند .
هوش فردی: افراد را قادر خواهد ساخت تا تفاوت بین احساسات و امیال خود را تشخیص دهند و خودشان را درک کنند. به نحوی که این درک از خود به شیوه ایی موثر بر مدیریت زندگی شان به کار می رود که همان هوش درون فردی است.
هوش بین فردی: توانایی درک خلق و خو، احساسات، انگیزه ها و اهداف دیگران نشان دهنده ی این نوع هوش است. هوش بین فردی بالا موجب می شود که فرد با دیگران واقع بینانه تر برخورد کند.
چرا افزایش هوش کلامی کودکان مهم است؟
می‌دانستید که بیش از ۵ هزار سال است که زبان توسط بشر استفاده می‌شود؟ هوش زبانی یا به عبارتی هوش کلامی کودک می‌تواند کل زندگی اجتماعی او را شکل دهد و در موفقیت تحصیلی او هم تاثیر بگذارد.
برای موفق شدن در برخی درس‌ها مانند ادبیات، کودکان باید از هوش کلامی نسبتا متوسطی برخوردار باشند تا بتوانند از دیگر بچه‌ها همسن خود جلو باشند.
در طول تاریخ، رهبران دنیا همگی از هوش کلامی بالایی بهره‌مند شده‌اند. در قرن‌های آینده بسیاری از مشاغل توسط ماشین‌ها اداره می‌شوند. این بدان معنی است که هوش کلامی، تنها چیزی است که ماشین‌ها هرگز نخواهند داشت و می‌تواند نقطه کلیدی باشد که تفاوت‌ها را در آینده رقم می‌زند.
افراد با هوش کلامی بالا می‌توانند روابط سالم‌تر ایجاد کنند و راه‌حل‌های بهتری پیدا کنند.
ویژگی کودکان با هوش کلامی بالا :
- در بازیهای کلمه ایی عالی هستند.
- شنیدن، گفتن و خواندن داستان را دوست دارند.
- حافظه خوبی برای یادآوری کلمات دارند.
- به معنی، ترتیب و صدای کلمات حساس هستند.
- آنها می‌دانند که چگونه گوش دهند.
- بازی کلمه‌ها و قافیه‌ها را به راحتی می‌سازند.
- آنها برای دانش عمومی، حافظه کلامی خوبی دارند.
- توانایی زیاد در انتخاب کلمات دارند.
- خوب گوش می دهند و مهارت کافی در این کار را دارند .
- کلمات و زبان را به خوبی درک می‌کنند و دایره واژگان خوبی دارند.
- به خوبی از زبان استفاده می‌کنند و می‌توانند قوانین پیچیده زبان را به سرعت یاد بگیرند.
- از زبان برای یادآوری و تفکر استفاده می‌کنند.
- کودکان می‌توانند ذهنیات خود را به صورت شفاهی و کتبی به خوبی بیان کنند.
راه های افزایش هوش کلامی کودکان
- با کلمات بازی کنند.
برای افزایش هوش کلامی کودکان بازی هایی مانند اسکربل (Scramble) یا هر بازی کلمه سازی دیگری می‌توانند استفاده شوند. می‌توانید این بازی‌ها را در تبلت یا گوشی همراه خود نصب کنید تا کودک شما این بازی‌ها را در وقت استراحت خود بازی کند. حتی فقط پنج تا ده دقیقه بازی در روز مزایای چشمگیری به‌همراه خواهد داشت.
- بازیهای مختلف مثل بیست سؤالی، پازل کلمات و جمله‌سازی را امتحان کنید.
- به مطالعه کتاب در رنج سنی خود بپردازند.
- به خانواده و دوستان خود نامه بنویسند.
با اینکه این روزها نوشتن نامه بسیار کم است، اما این راهی خوب برای بهبود مهارت‌های ترکیب‌بندی فرزندتان است. در عصر تکنولوژی، ارسال نامه از طریق پست الکترونیکی یا حتی رسانه‌های اجتماعی مانند واتس اپ (Whatsapp) می‌تواند راه دیگری برای ارسال نامه باشد. حتما شنیده‌اید که بسیاری از نویسندگان معروف از دوران کودکی نوشتن را شروع کردند.
راه های دیگر افزایش هوش کلامی کودکان:
- سعی کنید کودکان شما هر هفته چند کلمه جدید یاد بگیرند.
- آنها را تشویق کنید تا وقایع روزانه را یادداشت کنند.
- از آنها بخواهید درباره اشیا پیرامون خود صحبت کنند.
- از آنها بخواهید شروع به سرودن شعر کنند.
- آنها را به خواندن روزنامه تشویق کنید.
- کتاب هایی با موضوعات متنوع در اختیار آنها قرار دهید.
- از آنها بخواهید شروع به سرودن شعر های کوچک یا حتی بی قافیه کنند.
- آنها را تشویق کنید تا هر وقت که بخواهند با شما صحبت کنند.
- با آنها درباره آنچه در اطراف خود می‌بینند زیاد صحبت کنید.
- آنها را تشویق کنید تا آنچه که می‌بینند یا آنچه انجام می‌دهند را با کلمات توصیف کنند.
- به کودکان خود پیشنهاد دهید داستان یا شعر هایی که دوست را به خاطر بسپارند.
پیشنهاد ۳ بازی که باعث افزایش هوش کلامی کودکان می شود :
- بیست سوالی
پرسیدن سوالات متعدد باعث می شود کودک شما شیِ را توصیف کند که این کار در تقویت مهارت توضیح دادن و همچنین گسترش دایره واژگان کودک، تاثیر عمیقی بر جای می گذارد.
- بازی کلمات به هم ریخته
ما می توانیم یک جمله را در ذهن خود انتخاب و با جابه جا کردن کلمات و عبارات آن، از کودک بخواهیم تا کلمات را مرتب کرده و جمله صحیح را برای ما بازگو کند مثلا، ابتدا از کودک خود بخواهیم با این کلمات جمله ای بسازد” من-می روم- به -مدرسه.” در مراحل بعدی جملات طولانی تر و پیچیده تر را انتخاب کنیم. مثلا،احترام-از-به-پدرومادر-واجبات-است.
- مسابقات گزارشگری
می توانیم صدای یک گزارشگر را در هنگام گزارش یک مسابقه مثل، فوتبال قطع کنیم و هر کدام برای دقایقی نقش گزارشگر را به عهده بگیرد و همگام با ریتم و وقایع مسابقه، آن را گزارش کنیم. تاثیر این بازی در افزایش دایره واژگان و تقویت هوش کلامی بسیار قابل توجه است.
