1. خیانت چیست؟
در معنای عام و ازلحاظ تاریخی، خیانت شکستن قراردادی مبنی بر انحصاری بودن روابط جنسی میان دو نفر در نظر گرفته‌شده است که باهم درون یک رابطه متعهد عقد و ازدواج‌کرده‌اند. بااین‌حال، در سال‌های اخیر، این تعریف تااندازه‌ای بسط یافته است تا گستره وسیعی از رفتارها را شامل شود. آنچه موجب پیچیدگی بیشتر مسئله می‌شود، این است که دو فرد مختلف درون یک رابطه ممکن است نظرات متفاوتی ازآنچه خیانت تلقی می‌شود و خیانت را شکل می‌دهد داشته باشند. برای برخی، تعریف خیانت افرادی را در بر می‌گیرد که با فردی به‌غیراز همسر خود درگیر رابطه جنسی هستند. برخی افراد نیز رفتارهایی نظیر روابط سایبری (روابط از طریق فضای مجازی)، تماشای پورنو گرافی، درجات مختلف نزدیکی عاطفی و جسمانی نظیر بوسیدن و نگه‌داشتن دست‌ها را خیانت در نظر می‌گیرند و حتی نزدیکی عاطفی با فردی دیگر را عامل آسیب‌رسان به رابطه اصلی می‌دانند. به‌طورکلی، خیانت به همه رفتارهایی اشاره دارد که پیمان منعقد بین دو نفر را می‌شکند؛ بنابراین خیانت یا عهدشکنی زناشویی را نوعی درگیری جنسی، عاطفی، یا عاطفی- جنسی با فردی غیر از همسر تعریف می‌کنند که از همسر پنهان می‌شود و ویژگی اصلی آن محرمانه بودن آن است.
2. میزان شیوع خیانت در ایران:
در ایران آمار مشخصی در این زمینه وجود ندارد و درصد اشخاصی متأهل عهدشکن از پژوهشی به پژوهشی دیگر متفاوت است. درهرصورت آمار خیانت با توجه به تأثیرات منفی آن امری نگران‌کننده است. خصوصاً که در پیشینه‌های مرتبط با حوزه خیانت، خیانت با کاهش سلامت روان‌شناختی پیوند داده‌شده است و نیز به‌عنوان عاملی تأثیرگذار درزمینهٔ بیماری‌های مقاربتی شناسایی گردیده است. علاوه بر این، اطلاع از خیانت همسر می‌تواند واکنش‌های منفی ازجمله تعرض جسمانی، خودکشی یا حتی قتل را در پی داشته باشد.
3. انواع خیانت:
الف: خیانت جسمانی یا جنسی:
خیانت (جسمانی)، مطابق با نظر اکثریت مردم به رابطه جنسی با شخصی سوم اشاره دارد. درواقع این نوع خیانت «درگیری در رابطه جنسی خارج از ازدواج بدون آگاهی یا رضایت همسر» تعریف‌شده است. برخی از صاحب‌نظران و پژوهشگران واژه خیانت را با اصطلاحات دیگری نظیر «رابطه جنسی خارج از زندگی زناشویی یا آمیزش
جنسی خارج از زندگی زناشویی» جایگزین کرده‌اند. رفتارهایی جز آمیزش جنسی نیز ممکن است خیانت جسمانی تلقی شوند نظیر بوسیدن، نوازش و یا تعاملات جنسی به‌غیراز آمیزش جنسی.
ب: خیانت عاطفی با هیجانی:
خیانت هیجانی به‌جای آنکه با مؤلفه‌های جسمانی مشخص شود توسط نزدیکی و تماس هیجانی تعریف می‌شود که میان دو نفر جز همسران آن‌ها به اشتراک گذاشته می‌شود. خیانت عاطفی زمانی رخ می‌دهد که فردی منابعی نظیر عشق، زمان و توجه را وقف فرد دیگری جز همسر خویش می‌کند. جوانب نزدیکی عاطفی عبارت‌اند از: مشارکت، تفاهم، همراهی و هر نوع دیگری از رابطه نزدیک. ظاهراً خیانت عاطفی فراگیرتر از خیانت جسمانی است
ج: خیانت اینترنتی (مجازی):
این نوع خیانت از طریق متن‌ها و چت‌های جنسی و عاطفی انجام می‌گردد. این نوع خیانت می‌تواند همیشه آنلاین (اینترنتی) باقی بماند و هرگز وارد مرحله نزدیکی فیزیکی نشود. این نوع خیانت همچنین می‌تواند شامل تماشای ویدیوهای پورنو گرافیک شود. برخی از افراد همین کار را نیز نوعی خیانت به‌حساب می‌آورند.
4. علل و عوامل زمینه‌ساز و پیش‌بینی کننده خیانت:
بروز هر پدیده‌ای، دارای عوامل زمینه‌ساز و عللی است و خیانت نیز از این قاعده مستثنا نیست. در این بخش به عوامل مختلف در بروز خیانت می‌پردازیم:
4-1: بن‌بست زناشویی:
به نظر می‌رسد بسیاری از روابط نامشروع حاصل شکست زوج در رشد و تغییر باشد. چنانکه پیش از آغاز این نوع از روابط احساس پیش‌رونده‌ای از خشکی و رکود بین زوج وجود دارد. در این حالت، زوجین احساس عدم ارتباط و رانده شدن می‌کنند، مکالمات به‌جایی نمی‌رسد، راه‌حل‌ها قابل‌اجرا نیست و ممکن است زوجین درنتیجه فقدان اکسیژن عاطفی در ازدواج واقعاً دل‌مرده باشند.
4-2: زیربنای عاطفی:
در ورای ظاهر زندگی مشترک دو نفر هستند که می‌خواهند کامل‌تر زندگی کنند اما یکی از آنان در تله ناامیدی و بی‌معنایی افتاده است. حتی اگر یکی از طرفین از این بی‌محتوایی آگاه باشد، به‌مرور به‌طرف مقابل هم سرایت خواهد کرد. اغلب همسرانی که رابطه نامشروعی را شروع می‌کنند احساس نوعی طرد شدن (یا بدرفتاری) از جانب همسر را داشته و توجیه درونی اعمالشان، بازنمایی نوعی حق‌به‌جانب بودن است.
4-3: خیانت به‌عنوان شورش:
اغلب فردی که وارد رابطه نامشروع می‌شود احساس تسلط می‌کند. مرد یا زن ممکن است تلاش‌های موقتی در رویارویی با همسر داشته باشد اما این تلاش‌ها زود به پایان می‌رسد. همسر خیانت دیده احساس آسیب‌پذیری و بی‌ارزشی و دیده نشدن می‌کند و رابطه نامشروع نوعی تلاش خشمگینانه نه‌تنها برای آسیب به‌طرف مقابل، بلکه برای به دست آوردن قدرت بیشتر در ارتباط است.
4-4: نارضایتی از رابطه جنسی:
به عقیده بسیاری از صاحب‌نظران برخی از زنان و مردان حاضر نیستند تا پایان عمر نیاز جنسی خود را سرکوب کنند و از اعتراض کردن و بیان نیاز خود و راه‌های عملی درمان پرهیز می‌کنند و هنگامی‌که زمینه مناسبی ایجاد می‌شود، نیاز سرکوب‌شده خود را با برقراری رابطه نامشروع جبران می‌کنند.
4-5: تنوع‌طلبی:
عده‌ای معتقدند انسان در طولانی‌مدت نمی‌تواند روابط جنسی خود را به شکل تک‌همسری ادامه دهد و وفاداری به همسر یک عقیده ناعادلانه است؛ بنابراین چیزی که در برخی موارد منجر به رابطه فرا زناشویی می‌شود نیاز به تجربه شور و عشق زیاد و میل به تجربه کردن یک رابطه جنسی جدید و ممنوع است.
4-6: انتقام‌جویی از همسر بی‌وفا:
گاهی اوقات زوج قربانی خیانت درصدد انتقام‌جویی برمی‌آید؛ همچنین، برخی از آموزه‌ها و یادگیری‌های دوران کودکی فرد ممکن است در واکنش فرد به شکل انتقام‌جویی تأثیر داشته باشد. برخی آموخته‌اند در برابر خیانت یا هر رفتار منفی دیگر مقابله‌به‌مثل کنند و رفتار خود را با نوعی مکانیم دفاعی دلیل‌تراشی توجیه نمایند.
4-7: اختلالات روانی:
همچنین دارا بودن برخی از تشخیص‌های روان‌شناختی مثل انواع اختلالات شخصیت، ازجمله اختلال شخصیت خودشیفته و اختلال شخصیت نمایشی و یا حتی افسردگی، احتمال بروز خیانت در فرد را ممکن است افزایش دهد.
4-8: سایر دلایل:
برخی از دیگر دلایلی که افراد شروع به خیانت می‌کنند شامل این موارد است: عزت‌نفس پایین- جهت پایان دادن به رابطه اصلی‌شان- کمبود صمیمیت عاطفی- اعتیاد به سکس- دوری و اجتناب از مشکلات شخصی یا مشکلات رابطه.
5-پیامدهای خیانت نسبت به زوجین:
5-1 پیامدهای خیانت برای زوجین می‌تواند دربرگیرنده عوامل زیر باشد:
۱– اختلال در عملکرد روزانه ۲– متوقف شدن فعالیت‌های لذت‌بخش ۳– مشکلات بین فردی در روابط زناشویی ۴– کاهش عملکرد شخصی ۵- انزوای اجتماعی ۶– اختلال استرس پس از سانحه ۷-خشونت ۸– تغییر باورها ۹– تحت تأثیر قرار گرفتن عزت‌نفس زوج خیانت دیده
۱۰– هیجان‌های منفی مانند شرم، خجالت، خشم، تحقیر، حسادت، تنفر، ناامنی ۱۱– رفتارهای ناکارآمد ۱۲- مختل شدن روال طبیعی زندگی ۱۳-تصمیم‌گیری عجولانه برای جدایی ۱۴– افسردگی ۱۵ – احساس رهایی و رضایت به‌ویژه برای زوج‌هایی که زندگی پرتنش داشتند و خیانت و عهدشکنی تیر خلاصی به زندگی آشفته و پرتعارض بوده است؛ به‌طورکلی، اثرات خیانت تأثیر قابل‌توجهی بر زوج‌ها و خانواده‌ها دارد.
خیانت ممکن است عوارضی جسمانی نیز به همراه داشته باشد. استرس حاد، بی‌قراری و خستگی از مقابله با این موارد ممکن است منجر به مشکلات مرتبط با سلامت جسم و روان برای هر دو طرف شود. افزون بر استرس، تهدید بالقوه‌ای مبنی بر این وجود دارد که همسر درگیر بیماری‌های مقاربتی را به رابطه اصلی وارد کرده باشد. برخی از بیماری‌ها نظیر ایدز می‌توانند به مشکلات مادام‌العمر منجر شوند و بر زندگی هر یک از زوجین و خانواده‌هایشان اثر جبران‌ناپذیری بگذارند.
5-2 آثار خیانت نسبت به فرد خیانت دیده:
اثرات خیانت می‌تواند در روابط هردو طرف و نیز روابط خانوادگی و شبکه حمایتی اجتماعی یکی از زوجین جریان داشته باشد؛ اما افرادی که همسر آن‌ها مرتکب خیانت می‌شود احساس می‌کنند مورد ظلم واقع‌شده‌اند و نسبت به همسر خویش خشم پیدا می‌کنند. آن‌ها ممکن است نسبت به خویش نیز به دلایلی دچار خشم شوند. احساس خجالت‌زدگی و شرم از این رویدادها نیز می‌تواند بر احساس خشم و ناراحتی بیفزاید و زوجین ممکن است اعتماد به همسر خویش را از دست بدهند. درعین‌حال آن‌ها ممکن است احساس فقدان هویت و عزت‌نفس و احساس بی‌اهمیت بودن برای همسر نیز در آنان به وجود آید. همسری که مورد خیانت واقع‌شده است ممکن است دائم در مورد فعالیت‌های همسر خویش پرس‌وجو کند و به گفته‌های وی شک کند که وی به‌طور مخفیانه در حال ملاقات و گذران اوقات با شخص سوم است. به دلیل پرسش گری‌های مداوم و تلاش همسر درگیر برای توجیه رفتار خویش، ممکن است نوعی دور باطل شكل بگیرد، بدین ترتیب که همسر درگیر در روابط فرا زناشویی ممکن است از اینکه دائماً در مورد فعالیت‌های خویش به همسر خود گزارش دهد احساس فشار کند و در سوی دیگر همسری که مورد خیانت رافع شده است ممکن است فعالیت‌های طرف مقابل را مرتبأ مورد قضاوت قرار دهد. این فرایند می‌تواند منجر به مشکلات بیشتر برای زوج شده و بر تعادل قدرت درون رابطه تأثیر بگذارد.
5-3 آثار خیانت نسبت به فرد خیانت کننده:
برای شخصی که در رابطه با شخص سومی درگیر است تأثیرات روان‌شناختی منفی ازجمله احساس گناه و از دست دادن عزت‌نفس وجود دارد. این شخص ممکن است احساس کند که باید از همسر خویش در برابر آسیب‌های مرتبط باخیانت محافظت کند. در خیانت برای هر دو زوج برخی ترس های بالقوه می‌توانند وجود داشته باشند. برملا شدن خیانت زوج را در موقعیتی قرار می‌دهد که اگر تصمیم به کار کردن بر روی رابطه خود بگیرند باید با پاره‌ای مسائل بغرنج مواجه شوند.
5-4 سایر پیامدهای ناشی از خیانت:
مشکلات شغلی و از دست دادن ارتباط با دیگران، کاهش اعتقادات دینی و احساس گناه. شاید این‌گونه به نظر برسد که خیانت زناشویی موجب آسیب‌های معنوی نمی‌شود؛ اما نتایج پژوهش‌ها نشان داده است که عذاب وجدان، کاهش اعتقادات دینی و احساس گناه و پشیمانی در زوجين درگیر باخیانت زناشویی مشاهده‌شده است. فردی که به خیانت زناشویی اقدام کرده است در بیشتر موارد از کار خود پشیمان و دچار عذاب می‌شود. نتایج نشان داد که احساس گناه و عذاب وجدان حتی تا ماه‌ها پس از افشای خیانت زناشویی ادامه دارد.
6- تأثیر خیانت بر فرزندان:
تأثیر خیانت بر فرزندان موضوعی حائز اهمیت است؛ روابط زناشویی علاوه بر اینکه اثر مخربی بر رابطه زوجین دارد، باعث مشکلات فراوان و جدی بر فرزندان می‌شود. والدی که از همسر خود خیانت دیده است دچار بحران روحی و روانی می‌شود که درنتیجه آن دعواهای جدی در خانواده پیش می‌آید. مشکلاتی که در این بحران برای فرزندان به وجود می‌آید شامل منزوی شدن، پرخاشگری، کمبود محبت، بدبینی و غیره است. با اقدام به‌موقع و مؤثر می‌توان این آسیب‌ها را در فرزندان به حداقل رساند. باوجود راهکارهای فراوان تعداد زیادی موفق نمی‌شوند فرزندان را از آسیب‌های خیانت حفظ کنند به همین دلیل لازم است تا از مشاوره خیانت بهره ببرند. در ادامه مطلب به بررسی کامل پیامدهای خیانت بر فرزندان و راه‌های کاهش آن می‌پردازیم.
6-1 کمبود عاطفی
وقتی‌که یکی از والدین از همسر خود خیانت می‌بیند، تمام تمرکز خود را برای خود و شکست عاطفی‌اش می‌گذارد. درنتیجه از کودک خود غافل می‌شود و کودک دچار کمبود محبت می‌شود. فرزندی که کمبود محبت داشته است، در آینده دچار مشکلات فراوانی مثل غرق شدن در فضای های محبت‌آمیز و شکست‌های عاطفی متعدد می‌شود.
6-2 بدبین شدن در بزرگ‌سالی
فرزندانی که از والدین خود خیانت می‌بینند ممکن است در بزرگ‌سالی نسبت به دیگران بدبین باشند و به‌راحتی به کسی اعتماد نکنند. حتی ممکن است برای ازدواج کردن نیز بسیار مردد شوند و اگر ازدواج کنند هم اثرات بدبینی همیشه همراه آن‌ها خواهد بود.
6-3 خیانت در بزرگ‌سالی
ممکن است خیانت والدین باعث شود که کودک در بزرگ‌سالی همچون والد خود اقدام به روابط نامشروع بکند. والدین الگوی بچه‌ها هستند و کودکی که با دیدن خیانت بزرگ‌شده است احتمال اینکه خود نیز درگیر خیانت شود بسیار زیاد است.
6-4 روحیه پرخاشگری
یکی از مهم‌ترین تأثیرات خیانت والدین، بر رفتار فرزندان در اجتماع است. خیانت باعث بحث و دعوا بین زوجین می‌شود و فرزندان نیز این را می‌آموزند درنتیجه در آینده رفتارهای پرخاشگرانه جدی از خود نشان می‌دهند. در این زمینه می‌توانید مقاله پرخاشگری کودک را مطالعه کنید.
6-5 تأثیر خیانت بر فرزندان نوجوان
درصورتی‌که فرزند در سنین نوجوانی باشد، مشکل کمی پیچیده‌تر می‌شود. نوجوانان در سنی هستند که قدرت تشخیص و استدلال کردن دارند و به ارزش‌های خانواده اهمیت بسیار زیادی می‌دهند. آن‌ها متوجه می‌شوند که خیانت پدر یا مادر ممکن است نظام خانواده را زیر سوال ببرد. در این شرایط ممکن است نوجوان با تهدید به خودکشی، والد خیانت‌کار را مجبور کند که به خانواده برگردد. در این صورتی که تلاش او با شکست مواجه شود امکان خودکشی بالا می‌رود و نوجوان دچار آسیب شدید و جدی مثل افسردگی می‌شود تهدید به خودکشی در نوجوانان را جدی بگیرید.
7- راه‌های پیشگیری از موضوع خیانت:
به‌طورکلی، حمایت‌های همه‌جانبه و آموزش و یاری‌رسانی به افراد درگیر خیانت به آنان کمک می‌کند تا اهداف عالی‌تری را در زندگی خود تعریف کنند و انرژی خود را صرف فعالیت‌هایی هدفمند چون کار، ورزش، فعالیت‌های هنری و اجتماعی و سایر فعالیت‌ها نمایند و درنتیجه از وضعیت روانی اجتماعی بهتری برخوردار شوند. امید است مطالب این تحقیق پیرامون خیانت زناشویی، راهنما و یاری‌دهنده مشاوران و متخصصان حوزه خانواده باشد تا به یاری اقشار آسیب‌پذیر جامعه و افراد درگیر خیانت بشتابند و با آموزش‌های مناسب در جهت ارتقاء سلامت روانی آن‌ها برای مقابله با شرایط دشوار حاصل از بی‌وفایی همسر گام بردارند. در پایان، راهکارهایی چند در جهت پیشگیری از خیانت و ارائه آموزش‌های لازم در این زمینه مطرح می‌گردد.
8- راهکارهای کاهش آسیب ناشی از خیانت:
همان‌طور که در مطالب فوق گفته شد، اثرات خیانت بر فرزندان امری بدیهی و اجتناب‌ناپذیر است. مطالعه موارد زیر در این زمینه کمک می‌کند تا در این زمینه بتوانیم با راهکارهای مناسب، این آسیب را به حداقل برسانیم. این راهکارها شامل موارد زیر می‌شود:
الف: مدیریت بحران:
اولین قدم برای کاهش آسیب، این است که والدین بتوانند احساس خود را مدیریت کنند. این‌یک بحران در زندگی است که برای مقابله با آن باید تکنیک‌های مدیریت بحران را بیاموزند تا بتوانند بر احساسات خود غلبه کنند.
ب: مشارکت در فعالیت:
بهتر است والدین در فعالیت‌های کودک شرکت کنند تا از این طریق از احساسات او آگاه شوند. می‌توانید از کودک بخواهید نقاشی بکشد و یا اگر سن بیشتری دارد با او صحبت کنید تا از مشکلات و نیازهای او مطلع شوید. از این طریق راحت‌تر و بهتر می‌شود در جهت رفع مشکلات روحی و روانی کودک اقدام کرد. برای دریافت مشاوره روانشناسی از مرکز مشاوره حامی هنر زندگی کلیک کنید.
9- سؤالات مهمی که در رابطه خیانت مطرح می‌شود:
چرا چنین به نظر می‌رسد که خیانت اجتناب‌ناپذیر است؟
برخی از محققین به این مسئله اشاره می‌کنند که تک‌همسری در طبیعت رایج نیست. آن‌ها اظهار دارند که درواقع این مسئله ساخته دست بشر است که ممکن است با تمایل بیولوژیک به همسران متعدد در تضاد باشد. علی‌رغم این موضوع، بسیاری از مردم در آرزوی چنین ایده آل‌هایی هستند. در بسیاری از فرهنگ‌ها وفاداری جنسی امری ملزم است و کسانی را که خیانت می‌کنند به‌سختی مجازات می‌کند. اگر احساس می‌کنید که شما برای تک‌همسری ساخته نشده‌اید، صحبت درباره آن با همسرتان مفید خواهد بود. استفاده از توجیه چندهمسری برای مخفی نگاه‌داشتن یک رابطه پنهانی، بهانه خوبی نیست.
با فرد خیانت‌کار چه رفتاری کنیم؟
واکنش به خیانت همسر می‌تواند به آنچه علت زیربنایی خیانت بوده است نیز بستگی داشته باشد. برای مثال، برخی افراد خیانتی تکانشی و بدون فکر که فقط یک‌بار انجام‌شده را راحت‌تر از یک رابطه طولانی و عاشقانه می‌بخشند. درهرصورت برای تصمیم‌گیری در مورد طلاق پس از خیانت یا ماندن در ازدواج پس‌ازاین واقعه، لازم است متغیرهای دیگری نیز در نظر گرفته شود. درهرصورت، تصمیم‌گیری در مورد طلاق پس از خیانت همسر یا بخشش او تصمیمی کاملاً شخصی بوده و هیچ پاسخ درست و غلطی برای آن وجود ندارد. آنچه در وقوع خیانت اهمیت دارد این است که با این اتفاق، اعتماد در رابطه به‌شدت صدمه‌دیده و بازسازی آن بسیار دشوار و زمان‌بر است.
برخی در مواجهه با همسر خیانت‌کار لجبازی در پیش می‌گیرند برخی طلاق را اولین گزینه می‌دانند منتها پیشنهاد ما به شما مراجعه به یک متخصص بی‌طرف درزمینهٔ روانشناسی خانواده است. با یک مشاور مناسب مشورت و در باب زندگی‌تان تصمیم بگیرید. مطرح کردن این امر با همسر خطاکار و اطرافیان بزرگ‌ترین اشتباه است. لطفاً خوددار باشید و با مشورت یک مشاور مناسب اقدام کنید.
آیا همسر خیانت‌کارم را ببخشم؟
نمی‌توان یک قاعده کلی و نسخه واحدی برای همگان تعیین کرد. باید شما ابتدا با یک مشاور مشورت نمایید و علل این وضعیت را بررسی نمایید. بخصوص در وضعیتی که فرزند مشترکی دارید به شما پیشنهاد می‌کنیم با طمأنینه بیشتری در این زمینه رفتار کنید.
بهترین راهکارها برای دورانی که خیانت اتفاق افتاده چیست؟
- افسوس خوردن و سرزنش کردن خود را کنار بگذارید.
- انتظار تجربه هیجانات منفی مثل غم، خشم و نفرت را داشته باشید.
- به‌هیچ‌عنوان در فکر انتقام‌جویی نباشید.
- مراقب سلامتی جسم و روان خود باشید.
